Staat de 4e Industriële Revolutie na de verkiezingen op de agenda van regelgevers?

Staat de 4e Industriële Revolutie na de verkiezingen op de agenda van regelgevers?

De recente parlementaire verkiezingen in Nederland trokken internationaal de aandacht. Zou Europa, na de verrassingen in 2016, door een nieuwe golf van populisme worden overspoeld? Zou ons land de toon zetten met het oog op de verkiezingen in Frankrijk en Duitsland, later dit jaar?
Het Nederlandse ‘voorprogramma’ bracht uiteindelijk niet de sensationele ouverture waar de internationale media op hoopten. Maar wat mij het meeste opviel in de weken voorafgaand aan de verkiezingsdag, was het feit dat de invloed van de huidige digitale revolutie op het electoraat vrijwel afwezig was in het publieke debat. Moeten samenwerkingsverbanden de weg plaveien voor een publieke agenda die zich richt op de 4e Industriële Revolutie?

De Nederlandse verkiezingen werden, als prelude van de verkiezingen in Frankrijk en Duitsland, gedomineerd door vier grote thema’s: nationale identiteit, gezondheidszorg, werkgelegenheid en het milieu. In het laatste decennium heeft Europa een aantal opeenvolgende, ernstige crises doorgemaakt die haar zelfvertrouwen hebben ondermijnd. Hierdoor is er onder burgers een verlangen ontstaan naar een terugkeer naar nationale soevereiniteit en bilateralisme, waarbij de macht van internationale instituties en multilaterale samenwerking wordt beperkt.
In de context van concurrentie, sociaal welzijn en veiligheid is dit een begrijpelijke reactie voor de korte termijn.

Maar waar is het grotere geheel?

Klaus Schwab, oprichter en directeur van het World Economic Forum, beschrijft in zijn boek “The Fourth Industrial Revolution” de technologische megakrachten achter de fundamentele veranderingen die van invloed zullen zijn (en waarschijnlijk al zijn) op onze levenswijze, hoe we werken, consumeren en produceren (zie de onderstaande video).

De 4e Industriële Revolutie, of Industry 4.0, wordt beschreven als de huidige trend van automatisering en data-uitwisseling in productieprocessen, leidend tot de ‘smart factory’. Maar zaken zoals robotica, kunstmatige intelligentie (AI), het Internet der Dingen (IoT), cloud-computing, 3d-printen en nanotechnologie reiken verder dan dat. Zoals professor Schwab stelt: het gaat niet alleen om het verbinden van machines en systemen via het internet. De gelijktijdige golf en samenvoeging van technologische doorbraken die de fysieke, digitale en biologische domeinen verbinden heeft grotere gevolgen.

Vergaande verschuivingen in technologie

• In het boek worden een aantal vergaande verschuivingen genoemd, ‘deep shifts’, die naar alle waarschijnlijkheid het kantelpunt voorbij zullen gaan, en in de komende 5 – 10 jaar realiteit worden in het dagelijkse leven – of dit al zijn – zoals:
• Implanteerbare technologieën, zoals slimme tattoos, slimme micro-organismen, slimme pillen en andere implanteerbare, ‘smart’ functionaliteiten.
• Aanwezigheid van personen op digitale netwerken: de Facebook-‘bevolking’ is al groter dan de bevolking van China of India, de ‘twitterwereld’ is groter dan de VS of Europa.
• Brillen en ‘wearables’ als de nieuwe interface: slimme brillen, die de realiteit zoals die door de ogen wordt waargenomen aanvullen met informatie, horloges die je gezondheid en conditie in de gaten houden, kledingstukken die als monitor fungeren van de lichaamshuishouding.
• Internetconnectiviteit, het rekenvermogen van draagbare computers, en gegevensopslag als ‘commodity’ wordt beschikbaar voor meer dan 90% van de wereldbevolking. Ter vergelijking: één zoekopdracht in Google nu staat gelijk aan het de rekencapaciteit die in de jaren ’60 door het hele Apollo-ruimtevaartprogramma werd verbruikt. Of nog een: de kosten voor dataopslag daalden van US$ 1 miljoen per gigabyte in 1980, tot US$ 0,10 in 2010.
• Meer dan 1 biljoen intelligente sensoren verbinden dingen, zoals onderdelen van machines, met het internet, bijvoorbeeld om slim onderhoud van auto’s of machines mogelijk te maken (Internet of Things, IoT).
• Verbonden woningen: naar verwachting bestaat binnenkort het huishoudelijke internetverkeer (nu nog vooral gebruikt voor entertainment en communicatie) voor meer dan 50% uit op afstand bedienbare apparaten.
• Slimme steden, waarin gebouwen, infrastructuur, transport, nutsvoorzieningen en netwerken via het internet worden verbonden.
• Big data die bij besluitvorming worden gebruikt door overheden, productiebedrijven, dienstenaanbieders en agrarische bedrijven (het volume van de beschikbare bedrijfsgegevens verdubbelt iedere 15 maanden).
• Zelf-sturende auto’s zullen 10% van al het verkeer op Amerikaanse wegen vormen. In Dubai worden binnenkort zelfsturende drones geïntroduceerd voor stadsvervoer. Amazon heeft zijn eerste pakketje per drone bezorgd.
• Kunstmatige intelligentie, ‘deep learning software’ die zichzelf aanpast aan gegevens van eerdere processen, zal worden gebruikt in zakelijke besluitvorming, waardoor kantoorbanen kunnen worden vervangen (bijvoorbeeld accountantscontroles).
• Robotica, die niet alleen productiebanen maar ook diensten vervangen.
• Bitcoins en blockchains die minstens 10% van het reguliere geld- en banksysteem vervangen.
• De deeleconomie heeft een nieuw begrip van eigendom geïntroduceerd: Amazon heeft zelf geen enkele winkel in eigendom, Airbnb geen enkel hotel en Uber geen enkele auto. Stel je eens voor wat 4.0 betekent voor de schaalbaarheid van nieuwe bedrijfsmodellen!
• 3D printing, ook wel additive manufacturing genoemd, het laag-op-laag printen van complexe vormen vanuit digitaal gedeelde bestanden, zal zich binnen niet al te lange tijd losmaken uit de ‘hype-cyclus’ van Gartner. Naast de desktopmarkt van snelle ontwerpen en prototypes, op maat gemaakte machineonderdelen, gepersonaliseerde geschenken, etc. is deze nieuwe bedrijfstak al een industriële factor van betekenis in de auto-industrie, ruimtevaart en medische sector. Nu al worden er 3D-geprinte tanden, organen, braces en lichaamsweefsel geïmplanteerd.
• Ontwerpen van menselijke genomen. Er zijn nog altijd serieuze zorgen te overwinnen ten aanzien van de ethiek en veiligheid m.b.t. het manipuleren en bewerken van genetische menselijke eigenschappen. Maar de technologie die het mogelijk maakt, ontwikkelt zich snel.
• Neurotechnologie. Snelle ontwikkeling van hersenwetenschap maakt de neurorevolutie mogelijk: simuleren, monitoren en zelfs het beïnvloeden van hersenactiviteit, zowel in medische als niet-medische toepassingen (Elon Musk is bezig een bedrijf op te zetten om brein en computer te koppelen).

Een aflevering van Star Wars?

Als je dit allemaal leest, waan je je misschien in een science fiction film, maar het gebeurt allemaal, en met een duizelingwekkende, exponentiële snelheid. Hoe zag de wereld er ruim 20 jaar geleden uit, voor de introductie van het internet bij het algemene publiek? En de introductie van de eerste iPhone was slechts 10 jaar geleden. Met dit in het achterhoofd is het niet moeilijk voor te stellen hoeveel de wereld in de komende 5 jaar kan en zal veranderen.

Impact

In het boek van Schwab wordt een tijdslijn van maximaal 10 jaar genoemd voordat het kantelpunt van deze veranderingen wordt bereikt. Elke verandering zal positieve en negatieve invloeden uitoefenen op één of meer van de volgende 5 gebieden:

1. Macro-economisch (‘groei’, werkgelegenheid, professionele vaardigheden).
2. Zakelijk (klantwaarde, productiviteit, innovatie, bedrijfsmodellen).
3. Bestuurlijk (flexibiliteit wat betreft belasting, bescherming van consument, veiligheid en privacy, infrastructuur, publieke-private interactie, internationale veiligheid en oorlogvoering).
4. Maatschappelijk (ongelijkheid, meer macht bij de gemeenschap).
5. Persoonlijke invloed (digitale identiteit, ethiek, menselijke relaties, privacy).

Oproep tot actie aan wet- en regelgevers: een visie en technologie-agenda die verder gaat dan de volgende verkiezingen

In zakelijke termen kunnen deze invloeden ook worden omschreven als kansen en risico’s. Ondernemers, (zelfstandige) starters en multinationals hebben in hun DNA om leiderschap te tonen en risico’s te nemen om kansen te pakken. Overheden zijn er om het publiek bewustzijn te onderhouden ten aanzien van gemeenschappelijke kwesties, te zorgen dat de infrastructuur er is om kennis en vaardigheden te ontwikkelen, en om ervoor te zorgen er een institutioneel ‘vangnet’ is om de maatschappij te behoeden voor ongewenste bijwerkingen van vernieuwing en disruptie. Dat vraagt om een visie en raamwerk dat niet alleen voldoet voor de huidige situatie, maar ook anticipeert op de wereld na de volgende verkiezingen.

En het is de rol van verenigingen om deze twee aspecten met elkaar te verbinden.

Casus: The 3D Printing Association

3D-printen of additive manufacturing speelt een belangrijke rol in de veranderingen die door professor Schwab en zijn team van het World Economic Forum worden beschreven. Als we de 3D Printing Association als voorbeeld nemen, is staat deze voor de volgende uitdagingen:

1. Onderwijs – Meerdere bedrijven die in de Fortune top 500 staan, bestonden twintig jaar geleden niet. Twee derde van de basisscholieren van dit moment komt terecht in een beroep dat op dit moment nog niet bestaat, terwijl omgekeerd beroepen die er nu nog zijn tegen die tijd verdwenen zullen zijn. Kennis die nu nog deel uitmaakt van schoolprogramma’s, wordt op korte termijn verankerd in digitale technologie. Tegen een achtergrond van voortdurende verandering, kunnen onderwijssystemen daarom niet statisch blijven. Tegelijkertijd moeten sectoren zoals de additive manufacturing industrie anticiperen op de kennis en vaardigheden die hun personeel in de toekomst nodig heeft, en wat dat betekent voor de werving en selectie van nieuw talent.
2. Regelgeving – Te oordelen naar de recente verkiezingen, staan baanbrekende technologische vernieuwingen niet erg hoog op de publieke agenda, hoewel gezegd moet worden dat klimaatverandering en energietransitie inmiddels algemeen zijn geaccepteerd. We moeten er echter voor waken dat het regelgevende kader wordt bepaald door incidenten die de attentie van de media en daarmee de politiek trekken. Liever zal dat kader moeten worden ontwikkeld via proactieve samenwerking tussen overheden en belanghebbenden. Te denken valt daarbij aan data-bescherming, intellectueel eigendom en consumentenbescherming.
3. Internationale samenwerking – Net als bij het maken van afspraken ten aanzien van duurzaamheid en milieu, is ook het aangaan van de uitdagingen van de 4e industriële revolutie per definitie een zaak van internationaal belang, omdat haar succes zeer afhankelijk is van toegang tot internationale netwerken en de ongehinderde overdracht van digitale bestanden, waarbij geharmoniseerde internationale wet- en regelgeving wordt nageleefd.
4. Standaarden en praktijkrichtlijnen – Het is in het belang van de additive manufacturing sector zelf om vrijwillig te werken aan geharmoniseerde benchmarks, technologiestandaarden en referentiewaarden. Om de volgende fase van volwassenheid en geloofwaardigheid te bereiken, is het noodzakelijk om bedrijfsmiddelen (kennis, maar vooral mankracht en geld!) te delen en om belanghebbenden te verbinden via een onafhankelijk gezamenlijk platform. Overheden, bedrijven, brancheverenigingen, maatschappelijke organisaties en de wetenschappelijke wereld moeten de krachten bundelen om zo in gezamenlijkheid oplossingen te realiseren die ieder van hen afzonderlijk niet zal kunnen bereiken.

Het gaat bij organisaties zoals de 3D Printing Association niet om de orderportefeuille van vandaag of de deal van morgen. Verenigingen als deze helpen om het raamwerk te ontwikkelen dat de huidige uitdagingen koppelt aan de toekomstige mogelijkheden. Ze zijn een essentieel instrument om de problemen van de dag te overstijgen en hypes om te zetten in duurzame realiteit.

En ze zijn er klaar voor om de uitdaging aan te nemen en bij te dragen aan een opwindende nieuwe wereld!

Den Haag, maart 2017

[Image Credit “Christoph Roser at [http://www.allaboutlean.com AllAboutLean.com”, see also https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=47640595?]