Het jaar dat zelf een Sabbatical nam

[BLOG] 2020: het jaar dat zelf een Sabbatical nam

Zomer 2020. Het eerste semester van het nieuwe decennium zit erop. En wat voor een semester! ‘Het Virus’ heeft ons aan het begin van dit jaar bij de strot gegrepen, zowel letterlijk als figuurlijk, en heeft ons daarna niet meer losgelaten. We hijgen collectief na. De zorg en alles rondom de ‘kritische infrastructuur’ draaiden overuren, terwijl de rest van de samenleving sinds de intelligente lockdown op apegapen heeft gelegen.

Nu de kruitdampen van de (eerste?) coronagolf na het versoepelen van de maatregelen beginnen op te trekken (maar voor hoelang?) kan de schade worden opgemaakt. Duitsland -10,1% in het tweede kwartaal, Frankrijk -13,8%, Italië -12,5%, Spanje -18,5%, de VS -9,5%. China, waar de coronapiek in het eerste kwartaal was bereikt, krabbelde alweer wat op met +3,2%, maar goed, daar bedroeg de krimp in het eerste kwartaal 6,8%. En Nederland? De laatste kwartaalcijfers zijn op moment van schrijven nog niet bekend maar het laat zich raden dat onze open economie aansluit in de rij van recorddalingen in Europa.

Slotverbondenheid

De afgelopen jaren werden hier en daar al vraagtekens geplaatst bij het nut van voortschrijdende globalisering, maar corona heeft ons met de neus op de feiten gedrukt. Nog nooit was de wereld door het virus zo verbonden in het lot, nog nooit zo van elkaar afgescheiden door het slot. De noodzakelijke verbinding van de mensheid verliep de afgelopen periode niet via Schiphol en Schengen, maar bijna geheel virtueel via de digitale snelwegen van Zoom, Teams, Facetime, Webex en andere video apps. 

‘Eenheid in verscheidenheid’ was ook het thema tijdens de EU-top waar na 4 lange dagen van onderhandelen overeenstemming werd bereikt over de meerjarenbegroting en het economische herstelprogramma voor Europa. Daar waar in de sport er aan het eind altijd maar een winnaar is, gelden in de Europese politiek andere regels. Vrij naar Gary Lineker: “Politiek is een spel van 27 lidstaten en aan het eind wint iedereen.” Nummer 28 wierp met ‘Brexit’ een schaduw over de nieuwe verhoudingen in Europa, met ons land in een weinig populaire rol. Hoe dan ook bleek dat een indringend gesprek met elkaar nog altijd meer effect sorteert dan populisme over elkaar. 

De Grote Inhaalslag…

Hoe het ook zij, de coronacrisis heeft een groot gat in onze kalender geslagen. Het lijkt wel of het tweede kwartaal niet heeft plaatsgevonden. Overleven was het motto. Juli was het nieuwe april, oktober straks het nieuwe juli en we maken ons op voor De Grote Inhaalslag. ‘Inhalen’ zou bijna een Engels woord kunnen zijn als we het hebben over ‘diep inademen’, want de komende anderhalf jaar worden een kwestie van lange adem. Het jaar 2021 begint dit keer al in september. Als Corona na de zomer tenminste niet een tweede aanslag doet op onze luchtwegen. En als dat lukt wacht in 2022 het spreekwoordelijke licht aan het eind van de tunnel.

…. na de gedwongen stap opzij

Maar de lockdown heeft afgezien van de trieste gevolgen voor de volksgezondheid en ons economisch welzijn op de korte termijn, voor de langere termijn mogelijk ook haar positieve kanten. Het is alsof we de afgelopen maanden gedwongen een collectieve sabbatical hebben genomen. Een ‘sabbatical’, zo leert ons Wikipedia, “is een periode (minimaal een aantal maanden) waarin mensen vrij nemen (of betaald vrij krijgen) en hun gewone beroepsbezigheden onderbreken.”

Het kan dan gaan om een opgespaarde vakantie om een lang gekoesterde droom te verwezenlijken, maar de lockdown-periode was natuurlijk niet geschikt voor die wereldreis of dat goede doel waar we ons voor wilden inzetten. Net als onder schrijvers, muzikanten en sportcoaches, is de sabbatical een populair fenomeen om een pauze in te lassen en tijdens die fase nieuwe inzichten en inspiratie op te doen voor de toekomst. Hoewel een sabbatical niet voor iedereen is weggelegd, hebben we de afgelopen maanden een unieke kans gekregen om die stap opzij die te doen en op een andere manier tegen dingen aan te kijken.

Vijf inzichten over de kracht van verenigingen

Wat betreft de praktijk van brancheorganisaties en samenwerking heeft de lockdown ons bij voorbeeld een vijftal inzichten opgeleverd:

1. Dat de vereniging een onmisbare schakel is gebleken bij het overbruggen van crisissituaties. In een tijd waar leden op zichzelf terug werden geworpen bewees het collectief van de vereniging zijn meerwaarde als gezamenlijke stem, als bron van kennis en informatie en als onderlinge hulplijn tussen branchegenoten.
2. Dat de effectiviteit van non-profit organisaties minder plaatsgebonden is dan tot nu toe werd aangenomen. Bestuurders en commissieleden hebben zich snel aangepast en geleerd om te gaan met mogelijkheden die de moderne technologie biedt.
3. Dat dit niet alleen een blijvend effect zal hebben op het aantal reis- en verblijfuren, maar ook op de wendbaarheid van organisaties. Een afspraak voor een snelle afstemming via video is nu eenmaal sneller gemaakt dan de fysieke ontmoeting op locatie. Soms wordt nog dezelfde dag een gaatje gevonden. Met alle gevolgen van dien voor de werkorganisatie, waar dergelijke verbindingen dienen te worden gefaciliteerd, voorbereid en afgewikkeld.
4. Dat de ‘hybride vereniging’ een blijvend verschijnsel zal zijn. Voor ledenorganisaties zullen ontmoetingen tijdens en rondom de fysieke bijeenkomsten het bindmiddel blijven van formele en informele relaties en van onderling vertrouwen. Maar onder de top van deze ijsberg zal zich een uitgebreid stelsel van online verbindingen en voorzieningen ontwikkelen, waarlangs verenigingen hun bereik binnen en tussen ledenorganisaties zullen verbreden en verdiepen.
5. Dat brancheverenigingen een essentiële rol zullen spelen in het Groene Herstel waar de Europese Commissie nu op aanstuurt, en dat van de crisisnood een duurzame deugd moet maken op weg naar de gewenste transitie naar de Circulaire Economie.

De coronacrisis heeft ons allen geraakt en heeft een blijvende impact. We zitten er samen in, en verenigingen zijn een vitale schakel om er samen doorheen te komen, mits we die schakel zelf ook vitaal houden. “If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together”, zo luidt een Afrikaans gezegde. Het worden uitdagende tijden. Laten we deze sabbatical goed benutten!

Een fijne zomer toegewenst!

Jules Lejeune
Algemeen directeur